ارزیابی اثرات بحران آب و پدیده فرونشست زمین در مناطق روستایی دشت نیشابور

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.86096.1379

نویسنده

ژیلا کلالی مقدم^*

گروه جغرافیا-دانشگاه پیام نور نیشابور

چکیده

چکیده

فرونشست زمین پدیده ای است که در چند دهه اخیر در اکثر دشت های آبرفتی ایران به چشم می خورد ،دشت نیشابور نیزاز این قاعده مستثنی نبوده وبا برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی در چند دهه اخیر ،سطح ایستابی لایه آبدار پایین رفته وفشار هیدرواستاتیک کاهش یافته است ، در نتیجه فرونشست هایی رخ داده که مناطق روستایی وشهری را تحت تاثیر قرار داده است. دشت نیشابور با وسعتی معادل3477 کیومتر مربع محدوده ای از آن به وسعت 591 کیلومترمربع با جمعیتی بالغ بر 59000 نفر، با179روستا با فرونشست شدید زمین مواجه است . دراین پژوهش سعی شده با بررسی وضعیت آبخوان وسطح آب زیر زمینی وانطباق آن با مناطقی که با پدیده فرونشست مواجه هستند به رابطه بین این پدیده با کاهش سطح ایستابی آب بپردازیم. بررسی ها نشان می دهد که سالانه به ازای هر 83 سانتیمتر پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی بطور متوسط 5/10 سانتیمتر سطح دشت نیشابور نشست داشته است. دراین پژوهش از تصاویر ماهواره ای sentinel در دوره زمانی اکتبر 2014 تا دسامبر 2017 که توسط سازمان نقشه برداری به روش تداخل سنجی راداری تهیه شده ،استفاده گردیده است. نتایج تحقیق در این دشت حاکی از آنست که بهره برداری بی رویه از منابع آب های زیر زمینی موجب نشست زمین وایجاد درز وترک هایی در مناطق روستایی بویژه در اطراف روستاهای فیروزه، ابوسعدی، بیروم آباد، فیض آباد، سراب کوشک، اردوغش وکال فرخک به میزان 15 الی 20 سانتیمتردر سال با بالاترین فرونشست وکمترین فرونشست مربوط به روستاهای دشت،مهدی آباد،خروسفلی به میزان 1 سانتیمتر در سال گزارش شده است.

کلیدواژه‌ها

بحران آب؛ فرونشست زمین؛ تداخل سنجی راداری؛ مناطق روستایی؛ دشت نیشابور