سنجش جدایی گزینی فضایی - اقتصادی کلانشهر تهران و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 1، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 47، مرداد 1403، صفحه 1-26   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.88598.1444

نویسندگان

صهبا گلچین فر¹؛ خشایار کاشانی جو^{* 2}؛ کیانوش ذاکرحقیقی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

²استاد شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استاد شهرسازی، واحد همدان، دانشگاه آزاداسلامی، همدان، ایران

چکیده

جدایی گزینی شهری مانعی کلیدی و مهم برای تحقق شهری فراگیر، منسجم و یکپارچه است. پیامدهای مرتبط با جدایی گزینی فضایی نه‌تنها متوجه خانواده‌های ضعیف می‌گردد بلکه همه شهروندان و ساختار فضایی شهرها را متأثر خواهند کرد. ازاین‌رو مطالعه ارتباط بین جدایی گزینی و ساختار فضایی شهر از اقداماتی است که باعث دستیابی به مدیریت شهری کارآمد و حکمروایی مطلوب شهری می‌گردد؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش، سنجش جدایی گزینی فضایی- اقتصادی کلان‌شهر تهران است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی – تحلیلی است. نتایج پژوهش حاکی از شکل‌گیری الگوی متمرکز ساختار فضایی و جداشدگی متوسط تا شدید برخورداری از شاخص‌های اقتصادی در مناطق شهر تهران است. به‌نحوی‌که میزان Z-Score توزیع فضایی شاخص‌ها بیشتر از مقدار 1.65 و میزان آنتروپی و جداشدگی فضایی شاخص‌ها اغلب بیشتر از 0.6 است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که بیشترین میزان ضریب رگرسیونی بین آنتروپی جمعیت و توزیع فضایی شاخص‌های اقتصادی مربوط به مناطق شمالی و مرکزی شهر تهران است و کمترین میزان این ضریب مربوط به مناطق جنوب شرقی و جنوب شهر می‌باشد و بین توزیع فضایی جمعیت و شاخص‌های اقتصادی در کلان‌شهر تهران روندی شمالی – جنوبی و شرقی – غربی برقرار است که باعث نوعی جدایی گزینی فضایی و تمرکزگرایی در دو محور مرکزی و شمالی شهر شده است. ازاین‌رو ارزیابی روند جدایی گزینی فضایی-اقتصادی کلان‌شهر تهران طی سال‌های آتی و شناسایی سایر عوامل زمینه‌ای دیگر که به‌نوعی نقش بسزایی در جدایی گزینی اقتصادی این شهر دارند، به‌عنوان راهبردهای کلیدی تبیین و تحلیل جدایی گزینی فضایی کلان‌شهر تهران مطرح می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

جدایی گزینی اقتصادی؛ ساختار فضایی؛ کلانشهر تهران

مراجع