خلاقیت در ترجمه : دیدگاههای نظری خلاقیت و نمونه هایی از خلاقیت عملی مترجمان فرانسه زبان ایران

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1402، صفحه 155-175   

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.2024.87765.1113

نویسندگان

محمد رحیم احمدی^{* 1}؛ عاطفه نوارچی²

¹گروه زبان فرانسه، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

²دانشگاه الزهرا

چکیده

این مقاله قصد دارد به مسئلۀ خلاقیت در ترجمه بپردازد. مسئله‌ای که بی‌ارتباط با تعریف ترجمه نیست و از دیرباز تاکنون همواره از سوی مبداگرایان و مقصدگرایان با عناوین متفاوت مطرح شده‌است و این خود دلیلی بر لزوم و اهمیت موضوع است. از‌این‌رو، ما در تحقیق حاضر در ابتدا به بررسی نگاه‌های جدید در مورد خلاقیت در ترجمه می‌پردازیم و دیدگاه ترجمه‌شناسانی چون استفانینک، بالاشسکو، هیوسن، رایدنینگ، فولکارت، ماریول، لاووئولیئون و بالار را در این موضوع به‌اختصار بیان خواهیم‌کرد. بررسی این نظرات به ما امکان شناسایی سطوح مختلف خلاقیت، شاخصه های آن و همچنین حدود و ثغور این عنصر کانونی ترجمه را خواهدداد. سپس، با انطباق جنبه‌ها و فرایندهایی که نشان از خلاقیت در ترجمه دارند، به بهره‌گیری از دو آرایۀ ادبی در زبان فارسی یعنی ایجاز و اطناب، به بررسی نمونه‌هایی از خلاقیت در ترجمه، نزد چند مترجم برجستۀ ایرانی (محمدعلی فروغی، محمد قاضی، محمدعلی سپانلو، بیژن الهی، ابوالحسن نجفی و مهدی سحابی) در نثر و نظم خواهیم پرداخت. در پایان خواهیم‌دید که مترجمان بنام چگونه با چیره‌دستی در نگارش و تسلط به زبان مادری و همچنین با درک صورت و لفظ متن اصلی مبتکرانه در بسیاری از موارد دست به خلاقیت زده‌اند.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ خلاقیت مترجم؛ نظریه های خلاقیت؛ بازآفرینی متن؛ ایجاز و اطناب؛ مترجمان فرانسه زبان ایرانی

مراجع