تأثیر الگوی کاشت و کاربرد کود نیتروژن بر عملکرد و شاخص‌های رقابت نخودزراعی (Cicer arietinum L.) و کینوا (Chenopodium quinoa Willd)

پژوهش‌های حبوبات ایران

دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30، دی 1403، صفحه 265-278   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.2024.86819.1083

نویسندگان

الهام رفتاری^* ؛ علی نخ‌زری مقدم؛ مهدی ملاشاهی؛ ابراهیم غلامعلی‌پورعلمداری

گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر الگوی کاشت و نیتروژن بر عملکرد و شاخص‌های رقابت نخودزراعی و کینوا، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 1400- 1399 اجرا گردید. عامل‌ الگوی کاشت در نُه سطح شامل کشت خالص کینوا و نخودزراعی، کشت مخلوط جایگزین 33، 50 و 67 درصد کینوا به‌جای نخودزراعی، کشت مخلوط افزایش 33، 50، 67 و 100 کینوا به نخودزراعی و عامل نیتروژن در سه سطح شامل عدم مصرف، مصرف 25 و 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. نتایج نشان داد که حداکثر عملکرد دانه به تیمار کشت خالص نخودزراعی با 3529 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت که با تیمار 67 درصد نخودزراعی + 33 درصد کینوا اختلاف معنی‌داری نداشت. با افزایش مصرف نیتروژن، عملکرد کل افزایش یافت. کم‌ترین عملکرد معادل نخودزراعی مربوط به تیمار کشت خالص نخودزراعی و کشت مخلوط افزایش 33 درصد کینوا به نخودزراعی به‌ترتیب با 3529 و 3551 کیلوگرم در هکتار و بیش‌ترین آن مربوط به کشت خالص کینوا با 8876 کیلوگرم در هکتار بود. نسبت برابری زمین و ضریب نسبی تراکم در تمام تیمار‌های کشت مخلوط افزایشی و تیمار‍‌های کشت مخلوط جایگزین بالاتر از یک بود که نشان‌دهنده مطلوب بودن کشت مخلوط بود. کینوا در تیمارهای کشت مخلوط افزایشی و جایگزین گیاه غالب بود در نتیجه، شاخص چیرگی کینوا با وجود مطلوب بودن عملکرد هر دو گیاه مثبت شد. در مجموع، تیمار کشت خالص نخود زراعی از نظر عملکرد دانه و تیمار کشت خالص کینوا از نظر عملکرد معادل نخودزراعی برتر از تیمارهای دیگر بودند.

کلیدواژه‌ها

عملکرد معادل نخودزراعی؛ غالبیت؛ کشت مخلوط؛ نسبت برابری زمین

مراجع

Agegnehu, G., Ghizaw, A., & Sinebo, W. (2006). Yield performance and land-use efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands. European Journal of Agronomy, 25(3), 202-207. https://doi.org/10.1016/j.eja.2006.05.002

Atis, I., Kotgen, K., Hatipoglu, R., Yilmaz, S., Atak, M., & Can, E. (2012). Plant density and mixture ratio effects the competition between vetch and wheat. Australian Journal of Crop Science, 6(3), 498-505.

Awal, M. A., Pramanik, M. H. R., & Hossen, M. A. (2007). Interspecies competition growth and yield in barley peanut intercropping. Asian Journal of Plant Science, 6(4), 577-584. https://doi.org/10.3923/ajps.2007.577.584

Banik, P., Midya, A., Sarkar, B. K., & Ghosh, S. S. (2006). Wheat and chickpea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weeds mothering. European Journal of Agronomy, 24, 325-332. https://doi.org/10.1016/j.eja.2005.10.010

Baser Kouchebagh, S., Mirshekari, B., & farahvash, F. (2012). Improvement of corn yield by seed biofertilization and urea application. World Applied Sciences Journal, 16(9), 1239-1242.

Bedoussac, L., & Justes, E. (2010). Dynamic analysis of competition and complementarity for light and N use to understand the yield and the protein content of a durum wheat–winter pea intercrop. Plant and Soil, 330, 37-54. https://doi.org/10.1007/s11104-010-0303-8

Choi, W. J., Han, G. H., Lee, S. M., Lee, G. T., Yoon, K. S., Choi, S. M., & Ro, H. M. (2007). Impact of land-use types on nitrate concentration and N¹⁵ in unconfined groundwater in rural areas of Korea. Agriculture, Ecosystems and Environment, 120(2-4), 259–268. https://doi.org/10.1016/j.agee.2006.10.002

Dhima, K. V., Lithourgidis, A. S., Vasilakoglou, I. B., & Dordas, C. A. (2007). Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding ratio. Field Crops Research, 100(2-3),: 249-256. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2006.07.008

Fallah, S. A. (2011). Recovery of nitrogen residue by the canola (Brassica napus) in rotation forage maize – canola. Journal of Agroecology, 1(2), 83–75. (In Persian with English Abstract)

Fallah, S. A., Baharlouie, S., & Abbasi Suraki, A. (2014). Evaluation of competitive and economic indices in canola and pea intercropping at different rates of nitrogen fertilizer. Journal of Agroecology, 6(3), 571-581. (In Persian with English Abstract). https://doi.org/10.22067/JAG.V6I3.23941

Gao, Y., Duan, A., Sun, J., Li, F., Liu, H., & Liu, Zh. (2009). Crop coefficient and water-use efficiency of winter wheat/spring maize strip intercropping. Field Crops Research, 111(1-2), 65-73.

Ghosh, P. K. (2004). Growth, yield, competition and economics of groundnut/cereal fodder intercropping systems in the semi-arid tropics of India. Field Crops Research, 88, 227-237.

Hosseini, S. M. B., Mazaheri, D., Jahansouz, M. R., & Yazdi Samadi, B. (2003). The effects of nitrogen levels on yield and yield components of forage millet (Pennisetum americanum) and cowpea (Vigna unguiculata) in intercropping system. Journal of Pajouhesh Va Sazandegi, 16(2), 60-67. (In Persian with English Abstract)

Lamei Heravani, J. (2012). Technical and economical evaluation of mixed cropping Lathyrus with barley and triticale under dryland conditions in Zanjan province. Journal of Crop Production and Processing 2(4): 93-103.

Lamei Heravani, J. (2013). Assessment of dry forage and crude protein yields, competition and advantage indices in mixed cropping of annual forage legume crops with barley in rainfed conditions of Zanjan. Seed and Plant Production Journal 29(2):169-184. (In Persian with English Abstract)

Lithourgidis, A. S., Vlachostergios, D. N., Dordasc, C. A., & Damalas, C. A. (2011). Dry matter yield, nitrogen content, and competition in pea–cereal intercropping systems. European Journal of Agronomy 34(4): 287-294. https://doi.org/10.1016/j.eja.2011.02.007

Morgado, L., & Willey, R. W. (2003). Effects of plant population and nitrogen fertillizer on yield and efficiency of maize-bean intercropping. Pesquisa Agropecuaria Brasileira 38(11): 1257-1264.

Najafi, S., & Keshtehgar, A. (2014). Effect of intercropping on increase yield. International Research Journal of Applied and Basic Sciences 8(5): 549-552.

Nakhzari Moghaddam, A., Dehghanpour Inchehbron, O., &  Rahemi Karizaki, A. (2016). The effects of nitrogen levels and intercropping pattern on forage yield and competition indices of barley and pea. Electronic Journal of Crop Production 9(1): 199-214. (In Persian with English Abstract). https://doi.org/10.22069/EJCP.2016.2964

Raftari, E., Nakhzari Moghaddam, A., Mollashahi, M., & Hosseini Moghaddam, H. (2018). The effect of nitrogen fertilizer and planting pattern on yield and competition indices of pea (Pisum sativum L.) and lettuce (Lactuca sativa L.). Journal of Agroecology. 10(2): 504-515. (In Persian with English Abstract). https://doi.org/10.22067/JAG.V10I2.61305

Rastgoo, S., Aynehband, A., & Fateh, E. (2015). Competitiveness of sesame and mung bean crops in both monocropping and intercropping systems. Journal of Agroecology 7(3): 356-367. (In Persian with English Abstract). https://doi.org/110.22067/JAG.V7I3.31213

Willey, R. M. (1979). Intercropping, its importance and research needs, competition and yield advantages. Journal of Crop Science 32: 1-10.

Yilmaz, S., Atak, M., & Erayman, M. (2008). Identification of advantages of maize legume intercropping over solitary cropping through competition incides in the east Mediterranean region. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 32: 111-119.