ارزیابی تحمل لاین‌های امیدبخش لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris Linnaeus) به کنه تارتن دو لکه‌ای (Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)) در شرایط مزرعه

پژوهش‌های حبوبات ایران

دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30، دی 1403، صفحه 301-315   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.2024.86974.1085

نویسندگان

صدیقه اشتری^{* 1}؛ بهروز اسدی²؛ حمید رضا دری²

¹بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

²بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

چکیده

با توجه به اهمیت کنه تارتن دو لکه‌­ای Tetranychus urticae در مزارع لوبیا، تحقیقی به‌منظور شناسایی لاین­‌های مقاوم لوبیا از بین لاین­‌های امیدبخش لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris Linnaeus) در دست معرفی، نسبت به این آفت انجام شد. برای انجام آزمایش‌­ها لاین‌­های تیپ یک امیدبخش لوبیا چیتی (21216-KS، 21181-KS، 21538-KS، 21565-KS، 21563-KS، 21602-KS، 21500-KS، 21601-KS، 21600-KS و 21607-KS) و لاین­‌های تیپ دو (21573-KS، 21597-KS و 21606-KS) لاین‌­های تیپ سه (21255-KS و 21574-KS) به همراه شاهد (حساس صدری) در مزرعه‌­ای واقع در ایستگاه ملی لوبیای خمین در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و به‌مدت دو سال (1401 و 1402) و در دو قطعه (همراه با انجام سم­‌پاشی و بدون سم­‌پاشی)کشت شد. نمونه­‌برداری جهت تعیین مقیاس خسارت (نمره­‌دهی) از مرحله ظهور آفت به‌صورت هفتگی تا پایان فصل (اواخر شهریور­ماه تا اوایل مهر­ماه) انجام شد. از هر کرت، 10 بوته به‌صورت تصادفی انتخاب و از هر بوته نیز فقط دو برگ یکی از پایین (ارتفاع 20- 15 سانتی‌­متر) و دیگری از بالای آن (لاین‌های ایستاده 55- 25، نیمه‌­رونده 80-60 و رونده 100-80 سانتی‌متر) انتخاب و نمره‌­دهی (براساس مقیاس 6-1) شدند، عملکرد و اجزاء عملکرد لاین­‌ها در شرایط وجود کنه و عدم وجود آن مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین جمعیت کنه (تخم، مرحله فعال نابالغ و بالغ) در رقم صدری و لاین‌های 21607KS-، 21573KS- و 21597 KS-مشاهده شد. کمترین جمعیت کنه در لاین­‌های 21216KS-، 21184KS- و 21255 KS-ملاحظه گردید. لاین 21538KS- بالاترین (2166 کیلوگرم در هکتار) و رقم صدری پایین‌­ترین عملکرد (995 کیلوگرم بر هکتار) را داشتند. بیشترین و کمترین درصد کاهش عملکرد نیز به‌ترتیب به‌میزان 24/16 و 88/4 درصد مربوط به رقم صدری و لاین 21538  KS-بود. بیشترین و کمترین مقیاس خسارت (نمره‌­دهی) در شرایط بدون سم­‌پاشی به‌میزان 06/3 و 56/4 در لاین 21538  KS-و رقم صدری مشاهده گردید. نتایج محاسبه شاخص­‌ها نشان داد که بیشترین شاخص بهره­‌وری، شاخص میانگین هندسی بهره‌وری متوسط و شاخص تحمل به تنش (حضور کنه) به‌ترتیب در لاین‌­های 21538KS- و 21216KS- و کمترین آن در رقم صدری و لاین 21607 KS- مشاهده شد. کمترین شاخص حساسیت به تنش (حضور کنه) به‌ترتیب در لاین­‌های 21538KS- و 21216KS- و بیشترین آن در رقم صدری و لاین 21607 KS-مشاهده شد. بنابراین، به‌جهت عملکرد بالاتر، درصد کاهش عملکرد و مقیاس خسارت (نمره‌­دهی) پایین‌­تر لاین­‌های 21538KS- و 21216KS- به‌ترتیب در اولویت اول و دوم جهت کشت در منطقه توصیه می­‌شوند.

کلیدواژه‌ها

تغییرات جمعیت؛ شاخص‌ها؛ عملکرد؛ مقیاس خسارت

مراجع

Abolfathi, N., Kocheili, F., & Mohiseni, A. (2018). Investigating the most suitable sampling unit and space for the two-spotted tartan mite population Tetranychus urticae Koch in common bean fields Phaseolus vulgaris L. in the north of Lorestan province. Plant Protection, 34(2), 33-45.

Ahmadi, K., Ebadzadeh, H., Hatami, F., Abdshah, H., & Kazemian, A. (2022). Agricultural statistics, the first volume of crops. Ministry of Jihad Agriculture, Bureau of Statistics and Information Technology. 99 p.

Ahmadi, M., Fathipour, K., & Kamali, K. (2006). Growth parameters of Tetranychus urticae Koch on different bean cultivars. Iranian Journal of Entomology, 26(2), 10-1.

Alabi, O. Y., Odebiyi, J. A., & Tamo, M. (2004). Effect of host plant resistance in some cowpea (Vigna unguiculata L.) cultivars on growth and developmental parameters of the flower bud thrips, Megalurothrips sjostedti (Trybom). Crop Protection, 23, 83–88. https://doi.org/10.1016/S0261-2194(03)00171-6

Ashtari, S., Yousefi, M., & Dorri, H. R. (2019). Evaluation of the resistance of new bean genotypes to two-spotted mite in field and greenhouse conditions, Applied Researches in Plant Protection, 9(2), 15-30.

Ashtari, S., & Ghadiri, A. (2019). Chiti bean cultivars resistant to two-spotted mite. Beans, 2(4), 1-10.

Aydemir, M., & Torus, S. (1992). The effect of different bean varieties on the life duration and egg productivity of Tetranychus urticae. Proceeding of 2nd Turkish National Congress of Entomology. Jan 28-31, Izmir, Turkey. p. 145-155.

Baradaran, B., Arbabi, M., & Shaiei, R. (2004). Evaluation of the difference between different eggplant cultivars on populations of Tetranychus urticae in Varamin region. 16^th Iranian Congress of Plant Protection. 258 pp.

Dent, D. (2000). Host plant resistancein Dent, D. editors. Insect pest management CABI Publishing, Wallingford, Oxfordshire, United Kingdom, pp. 123-179. https://doi.org/10.1079/9780851993409.0123

Dewar, A. M., Haylock, L. A., Bean, K. M., Garner, B. H., & Boyce, R. (2000). The ecology and control of the two-spotted spider mite, Tetranychus urticae, in sugar beet. Proceedings of the Brighton Crop Protection Conference Pests and Diseases, 3, 913-918.

Dorri, H., Asadi, B., Ghadiri, A., Lak, M. H., Yousefi, M., Ghanbari, A. A. Baizaei, A., Kamel, M. Kushki, M. H., Asterki, H., Pourmatin, R., & Hatemabadi Farahani, M. (2015). Ghaffar, a new variety of chiti beans. Scientific Journal of Research Findings in Agricultural and Garden Plants, 5(2), 155-143.

Dorri, H. R., & Ardeh, M. J. (1999). Final report of a field evaluation of two-spotted spider mite resistance in bean genotypes. Center for Agricultural and Natural Resources Research, 36 p.

Fernandez, G. C. (1993). Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. pp. 257-270. In: C. G. Kuo (Ed.) Adaptation of Food Crops to Temperature and Water Stress. AVRDC, Shunhua, Taiwan. https://doi.org/10.22001/wvc.72511

Fischer, R. A., & Maurer, R. (1978). Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research, 29, 897-912. https://doi.org/10.1071/AR9780897

Flexner, J. L., Westigard, P. H., Hilton, R., & Croft, B. A. (1995). Experimental evaluation of resistance: management for two spotted spider mite on southern Oregon pear: 1987–1993. Journal of Economic Entomology, 88(6), 1517-1524. https://doi.org/10.1093/jee/88.6.1517

Hosseini, A. A. (2018). Implementation guide genotypes for the management of two-spotted mite. Plant Protection Organization, 11 pp.

Impe, G. V., & Hance, T. (1993). A technique for testing varietal susceptibility in the mite (Tetranychus urticae) application to bean, cucumber, tomato, strawberry. Agronomic, 13(8), 739-749. https://doi.10.1051/agro:19930806

Karimi, A., Yarahmadi, F., & Mohseni Amin, A. (2019). Effects of bean plant density and its different cultivars on population of two spotted spider mite, Tetranychus urticae and onion thrips, Thrips tabaci in field conditions, Plant Pest Research, 9(2), 39-48. https://doi.10.22124/iprj.2019.3622

Kazemi, A. A., Askarianzadeh, A., Saidizadeh, A., & Ghadiri, A. (2019). Evaluation of the resistance of bean cultivars to the two-spotted mite in field conditions. Iranian Legume Research, 11(2), 95-108. https://doi. 10.22067/ijpr.v11i2.76080

Kirisik, M., Erler, F., Boyaci, F., & Bayram, Y. (2021). Evaluation of resistance in 16 eggplant genotypes to the two-spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae). Phytoparasitica, 49, 275–285. https://doi.10.1007/s12600-020-00856-x

Knapp, M., Mugada, D. A., Agong, S. G., & Knapp, M. (2003). Screening tomato (Lycopersicon esculentum) accessions for resistance to the two-spotted spider mite: Population growth studies. Insect Science and its Application, 23, 15-19. https://doi.org/10.1017/S1742758400012200

Lima, P. F., Colombo, C. A., Chiorato, A. F., Yamaguchi, L. F., Kato, M. J., & Carbonell, S. A. (2014). Occurrence of isoflavonoids in Brazilian common bean germplasm Phaseolus vulgaris L. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 62, 969-970. https://doi.10.1021/jf5033312

Mohammadi, S., Seraj, A. A., Saeidi, Z., & Moharramipour, S. (2012). Evaluation of resistance and susceptibility of 14 red and white bean genotypes to two-spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch. (Acari: Tetranychidae). Plant Protection Scientific Journal of Agriculture, 33(2), 11-24.

Mohiseni, A., Koushki, M. H., & Astraki, H. (2016). Investigating the Effect of Planting Arrangement, plant density on Population density and Severity of damage to Spider Mites, Final Project Report. Boroujerd Agricultural and Natural Resources Research and Education Campus, 28 p.

Pedigo, L. P. (2002). Entomology and Pest Management. Iowa University press, Iowa, USA. 646 p.

Rosielle, A. A., & Hamblin, J. (1981). Theoretical aspect of selection for yield in stress and non-stress environments. Crop Science, 21, 943-946.

Rui, S., Hua, W., Rui, G., Qin, L., Lei, P., Jianan, L., Zhihui, H., & Chanyou, C. (2016). The diversity of four anti-nutritional factors in common bean. Horticultural Plant Journal, 2(2), 97-104. https://doi.org/10.1016/j.hpj.2016.06.001

Saeidi, Z. (2020). Screening of 55 pinto bean genotypes for resistance to the two-spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae), Persian Journal Acarology, 9(3), 291-299.

Saeidi, Z., Babaei, G., & Salehi, F. (2020). Population density and yield loss caused by two spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch on different pinto bean lines under field Conditions. Systematic and Applied Acarology, 25(12), 2212–2223.

Saeidi, Z., & Arbabi, M. (2014). Comparing the effects of several acaricides in controlling different densities of two-spotted mite populations in bean fields in Lordegan region. Journal of Pesticides in Plant Protection Science, 2(2), 82-73.

Saeidi, Z., & Salehi, F. (2014). Studying the resistance of selected genotypes from the local population of Chiti Lordegan bean to the two-spotted tartan mite. Plant Pests and Diseases, 73(1), 65-77.

Saeidi, Z., & Arbabi, M. (2007). Effectiveness of 12 pesticides against two infestation levels of bean fields by Tetranychus urticae Koch in Lordegan, Chaharmahal and Bakhtiari province. Journal of Pajouhesh and Sazandegi, 76, 25-31.

Sarfraz, M., Dosdall, L. M., & Keddie, B. A. (2006). Diamondback moth-host plant interactions: implications for pest management. Crop Protection, 25, 625-630. https://doi.10.1016/j.cropro.2005.09.011

Shaabani, J., Hossainzadeh, A., Zeinali, H., & Naghavi, M. R. (2021). A field study on common. 140, 464–476. https://doi.org/10.1111/pbr.12914

Shoorooei, M., Hoseinzadeh, A. H., Maali-Amiri, R., Allahyari, H., & Torkzadeh-Mahani, M. (2018). Antixenosis and antibiosis response of common bean (Phaseolus vulgaris) to two spotted spider mite (Tetranychus urticae). Experimental and Applied Acarology, 74, 365–381. https://doi. 10.1007/s10493-018-0240-4

Sirjani, M., & Arbabi, M. (2004). Investigating of difference of pollution of cultivars in introducing of cotton to to Tetranychus urticae. in Kashmar. 16^th Iranian Congress of Plant Protection. pp. 270.

Smith, C. (2005). Plant resistance to arthropods, molecular and conventional approaches. 423 pp. Springer Publisher.

Tahmasebi, Z. (2013). Determination of susceptible and susceptible cultivars to bean spider mites using resistance index. 6^th Conference on Agricultural Research Findings, 95 pp.

Taleei, A., Mohammadi, A., Maali Amiri, R., & Khanjani, M. (2020). Screening of common bean accessions to two- spotted spider mite (Tetranychus urticae Koch) under growth chamber condition. Journal of Biology, 10(7), 1-10. https://doi.10.4172/2322-0066.10.7.006

Yousefi, M., & Dorri, H. (2012). Evaluation of the mechanisms of resistance of 36 genotype of pinto beans spider mites in greenhouse and field and green house conditions. Final Project Report, Central Province Agricultural and Natural Resources Research Center, 53 p.