تبیین رفتارهای اطلاع‌یابی در چارچوب نظریه‌های یکپارچگی اطلاعات و سیبرنتیک

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 9، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، آذر 1403، صفحه 175-194   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2024.87844.1205

نویسنده

مهری شهبازی^*

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف: سیبرنتیک به‌عنوان یک علم که در ابعاد مختلف علوم و در پیوند با آن‌ها قابل استفاده و به‌کارگیری است، از زمان ایجاد تاکنون مورد توجه و بررسی بوده است. در این راستا بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از نظریه‏های یکپارچگی اطلاعات در بحث رفتارهای اطلاع‌یابی، پیوند نزدیکی با این نظریه دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر بر آن است، ضمن بررسی نظریه گایا، نظام عمومی، زیست‌بومی دانش و مغز جهانی، پیوند بین آن‌ها با این علم را مورد توجه قرار دهد.
روش: این پژوهش با توجه به ماهیت، با استفاده از روش مروری توصیفی انجام گرفت. در این رابطه، پژوهش‌های موجود در حوزه رفتارهای اطلاع‌یابی در قالب نظریه‌های یکپارچگی اطلاعات و سیبرنتیک مورد مطالعه و مداقه قرار گرفته و با توجه به مبانی موجود در این نظریه‌ها، ارتباط بین آن‌ها با نظریه سیبرنتیکی اطلاعات مورد توجه قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که سیبرنتیک در حوزه مفاهیم کنترل؛ بازخورد؛ گردآوری، ذخیره‏‏سازی و تبادل داده؛ ارتباط و یکپارچگی ایجادشده از ماده، انرژی، اطلاعات در نظام؛ زنجیره‏ها یا چرخه‏ی اطلاعاتی؛ خودسازماندهی و پایداری؛ کنترل سلسله‏مراتبی با نظریه‏های یکپارچگی اطلاعات پیوند خورده است.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها، نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که مؤلفه‌های مشترک در نظریه‌های یکپارچگی اطلاعات و سیبرنتیک در رفتارهای اطلاع‌یابی، مورد توجه و مداقه بیشتر است و می‌تواند جهت رفع و اصلاح مشکلات خاص بازیابی اطلاعات در شبکه‌های موجود اطلاعاتی توسط متخصصان این حوزه بیشتر مورد تحلیل قرار گیرد.
اصالت: با توجه به اینکه نظریه‌های یکپارچگی بر رفتارهای اطلاع‏یابی انسان تأکید دارد و در عصر فناورانه کنونی، در راستای استفاده از فناوری وب، این نظریه‌ها ارتباط تنگاتنگ با ابزار و ماشین‏ها پیدا می‏کند، بر این ‏اساس بازشناسی وجوه اشتراک علم سیبرنتیک که به اعتقاد واینر علم کنترل و ارتباط انسان و ماشین است با این نظریه‌ها، می‌تواند در جهت بهبود وضعیت بازیابی اطلاعات و رفتارهای اطلاعاتی در نظام‌های کنونی مفید و راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها

سیبرنتیک؛ یکپارچگی اطلاعات؛ نظریه گایا؛ نظریه نظام عمومی؛ نظریه زیست بومی دانش؛ نظریه مغز جهانی

مراجع

Arbib, A. (1984). Computer and the Cybernetic Society. New‏York: Academic‏ Press.

Birdsall، William F. et al. (2005). Chapter 7: Towards an Integrated Knowledge Ecosystem: A Research Strategy in Towards an Integrated Knowledge Ecosystem: A Canadian Research Strategy، A Report Submitted to the Canadian Association of Research Libraries. http://www.carl-abrc.ca/projects/kdstudy/public_html/2005/chapter7.pdf (2010/05/21). In.

Azad, A., & HassanZadeh, M. (2003). A slight notion of Cybernetics: Information theory and its application in library and information sciences. Librarianship and Information Organization Studies, 14(3), 92-99. https://nastinfo.nlai.ir/article_750_cdf1a71e261b220eec103866638b0875.pdf

Azad, A., & Norouzi, A. (2004). General theory of systems in librarianship and information. Library and Information Sciences, 7(3), 61-82.

Božičnik, S., & Mulej, M. (2011). A new – 4th order cybernetics and sustainable future. Kybernetes, 40(5/6), 670-684. https://doi.org/10.1108/03684921111142232

Cisco, S. L., & Strong, K. V. (1999). The value added information chain. Information Management Journal, 33(1), 4-15 Available at:

https://www.proquest.com/openview/12cc59664953af59664955f59664955e59202324e59664959a59664954c59664956/59664951?pq-origsite=gscholar&cbl=59647365 (accessed 59664959 January 59662024).

Ebbesen, P., & Jensen, P. A. (2017). Assessing the Added Value of Information Systems supporting Facilities Management Business Processes، 16thh EuroFM Research Symposium، Available at:

https://backend.orbit.dtu.dk/ws/portalfiles/portal/132236428/Added_value_of_IS_for_FM_final_paper_for_EFMC_2017.pdf (accessed 10 January 2024)

 Eisenberg, M., & DIRKS, L. (2008, 02/28). Taylor’s Value-Added Model: Still Relevant After All These Years iConference February 27-March 1،UCLA، Los Angeles، C Available at: https://www.ideals.illinois.edu/handle/2142/15081 (accessed 9 January 2024), 

Farjpahlou, A., Osareh, F., & Hamidi, A. (2012). From the Gaia Goddess to the Omega Point: theories of Information Integrity. Library and Information Science Research, 2(1), -. https://doi.org/10.22067/riis.v2i1.9873

Fattahi, R., & Afshar, E. (2006). Added value of information and information systems: a conceptual approach. Library Review, 55, 132-147.

Gholamzadeh, A., & Fathi, B. (1986). Cybernetics and its role in creating information systems. Tehran: Imam Hossein University.

Heylighen, F. (2012). Challenge propagation: A new paradigm for modeling distributed intelligence. GBI Working Paper، chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=1ef3e2d5c25817b0a764daaab751164c8c84b81d.

Heylighen, F., & Joslyn, C. (2001). Cybernetics and Second-Order Cybernetics،.. In R.A. Meyers (ed.)، Encyclopedia of Physical Science & Technology (3rd ed.). Academic Press.

Hori, A. (2010). An introduction to information science: functions and applications. Dama, Librarian.

Jasbi, A. (1990). A critique on the general theory of systems. Management Futures, 2(1), 31-37.

Kanwal, M., Ahmad Khan, M., Ismat, N., Ahmad Khan, N., & Aftab, A. K. (2024). Machine Learning Approach to Classification of Online Users by Exploiting Information Seeking Behavior IEEE 12 53234-53249, 52024, doi: 53210.51109/ACCESS.52024.3383444.

Khandan, M., & Fadai, G. (2008). A Survey of Tripartite Modern Paradigms in Informatology [quantitative]. Research on Information Science and Public Libraries, 14(3), 3-30. http://publij.ir/article-1-35-fa.html

Last, C. (2020). Global Brain Singularity Universal History، Future Evolution and Humanity’s Dialectical Horizon. Springer Nature Switzerland AG. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-46966-5.

Lerner, A. (1987). Fundamentals of Cybernetics. Translated by Kiyomarth Periani. DaneshPajooh.

Lerner, A. Y. (1972). Fundamentals of Cybernetics. Springer.

Lovelock, J. (2000). Gaia: a new look at life on earth. Oxford University Press.  Reterived from http://gigalib.org/bookdl.aspx?ID=1424920&Order=250251 (accessed 9 January 2024).

Miller, J. (1978). Living systems. Mc Graw-Hill.

Mindell, D. A. (2000). Cybernetics: Knowledge domains in Engineering systems. Available in: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://web.mit.edu/esd.83/www/notebook/Cybernetics.PDF.

Nabavi, M., & Jamali, H. R. (2015). Adding value to information systems: A new model. Business Information Review, 32(1), 53-39 https://doi.org/10.1177/0266382115573153.

Nokarizi, M., & Davrpaneh, M. (2006). Analysis of information seeking behavior patterns. Library and Information Sciences, 9(2), 119-152. https://lis.aqr-libjournal.ir/article_44640_f01bd31d1863e5f7bfb5a72877c0d557.pdf

Peklis, V. (1984). Cybernetic alphabet. Translated by Afshin Azad Manesh. Sepideh.

Reijnen, A. M. (2024). The Web of Life: A Critique of Nature, Wilderness, Gaia and the «Common Household». Religions, 15(1), 63. https://www.mdpi.com/2077-1444/15/1/63

Russell, P. (1995). The global brain awakens: our next evolutionary leap  Global Brain INC.

Tajer, P., & Faghih, N. (2015). Knowledge Evolution Regarding the Role of the Observer in a Quadruple Cybernetic Approach. Library and Information Science Research, 5(2), 5-21. https://doi.org/10.22067/riis.v5i2.38640

Taylor, R. (1982). Value-added processes in the information life cycle. Journal of The American Society for Information Science and Technology - JASIS, 33(5), 341–347. DOI: 310.1002/asi.4630330517.

Taylor, R. S. (1986). Value-Added Processes in Information Systems: (Communication and Information Science). : . Ablex Publishing Corporation.

Wells, H. G. (1973). World brain: the idea of a permanent world encyclopedia. Available in 20 august 2021 “https://www.wired.com/2010/03/world-brain-the-idea-of-a-permanent-world-encyclopedia/

Wiener, N. (1987). Human use of humans (cybernetics and society). Translated by Mehrdad Arjamand. Islamic Revolution Publishing and Education Organization.

Zahedi, S., Asadpoor, A., & Hajinouri, K. (2010). Relationship Between Cybernetic and Knowledge Management in Organizations. Management Studies in Development and Evolution, 20(63), 1-25. https://jmsd.atu.ac.ir/article_2919_63bbe7f6717ba8f3d9da7a52cc5adff0.pdf

Zare, A. (2009). Cybernetic theory of information or cybernetic approach to information? Reflection on the thoughts of an information scientist. Journal of Library Studies and Information Science, 3(2), 179-194 https://www.sid.ir/paper/211726/fa

Zerehsaz, M. (2013). Electronic infrastructure and knowledge ecosystem: explaining the place of digital library in the era of knowledge tools integration Shamseh, 21, 1-14  https://shamseh.aqr-libjournal.ir/article_51705.html.