رابطه سواد سلامت و استرس ادراک‌شده و نقش تعدیل‌گر اینفودمی کووید 19 در دانشجویان دانشگاه رازی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 6، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، آذر 1403، صفحه 115-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2025.89023.1216

نویسندگان

امین زارع^{* 1}؛ سلیمان شفیعی²؛ مروارید تاسا³؛ مهران فریدی³

¹دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، رئیس دانشگاه علمی کاربردی استان کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

³دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه. ایران

چکیده

مقدمه: اهمیت سواد اطلاعات سلامت و اثرگذاری آن بر سلامت افراد به‌ویژه در شرایط بحرانی نظیر همه‌گیری کرونا که جامعه جهانی با انتشار غیرقابل کنترل اخبار و اطلاعات بعضاً نامعتبر روبه‌رو بود، بیش‌ازپیش مشهود شد. از سویی دیگر استرس ادراک‌شده عبارت است از احساس و ادراکی که فرد نسبت به میزان استرس خود دارد.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر ازنظر نوع در زمره پژوهش‌های کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده‌ها پژوهشی پیمایشی است. برای محاسبه حجم نمونه از جدول مورگان استفاده و حجم نمونه 375 نفر تعیین شد. برای نمونه‌گیری از شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شد. داده‌های پژوهش با استفاده از پرسشنامه گردآوری شدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پی ال اس در سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که رابطه بین ارزیابی اطلاعات و استرس ادراک‌شده مثبت و بالاست و در مقابل رابطه بین دسترسی و استرس ادراک‌شده منفی است. همچنین براساس یافته‌های پژوهش اینفودمی بر معناداری روابط بین سواد اطلاعات سلامت و استرس ادراک‌شده تأثیر دارد. همچنین یافته‌ها حاکی از آن بود که ابعاد سواد سلامت قدرت پیش‌بینی استرس ادراک‌شده را دارند.
نتیجه‌گیری: در شرایط اینفودمی با توجه به این‌که کسب، تحلیل و ارزیابی اطلاعات سلامت در شرایطی غیرعادی و بحرانی رخ می‌دهد؛ می‌توان اثرگذاری متفاوت متغیر مستقل (سواد اطلاعات سلامت) بر متغیر وابسته (استرس ادراک‌شده) را انتظار داشت.

کلیدواژه‌ها

سواد سلامت؛ استرس ادراک شده؛ اینفودمی؛ کووید 19

مراجع

Abdullahi Shahvali, e., Saberipour, B., Elahi, N., jahangirimehr, A., Rouholamini, S., & Zamani, M. (2019). Investigating health literacy Level and Its effective factors of patients referred to Shoushtar hospitals in 2018 [Community Health Nursing]. Iranian Journal of Nursing Research, 14(3), 33-39. http://ijnr.ir/article-1-2156-en.html . [In Persian]

Aharony, N., & Gazit, T. (2019). Factors affecting students’ information literacy self-efficacy. Library Hi Tech, 37(2), 170-183. https://doi.org/10.1108/LHT-10-2018-0154

Akhu‐Zaheya, L. M., Jagbir, M. T., Othman, A., & Ahram, M. (2014). Media use for seeking health/cancer‐related information: Findings from knowledge, attitudes and practices towards cancer prevention and care survey in J ordan. International journal of nursing practice, 20(6), 608-615. https://doi.org/10.1111/ijn.12196

Ali Montazeri, Mahmoud Tavousi, Fateme Rakhshani, Seyed Ali Azin, Katayoun Jahangiri, Mahdi Ebadi, Shohreh Naderimagham, Atoosa Solimanian, Fateme Sarbandi, Amir Motamedi, & Mohammad Mahdi Naghibi Sistani. (2014). Health Literacy for Iranian Adults (HELIA): development and psychometric properties [Descriptive]. Payesh (Health Monitor) Journal, 13(5), 589-599. http://payeshjournal.ir/article-1-279-en.html

Allahverdipour, H. (2020). Global challenge of health communication: infodemia in the coronavirus disease (COVID-19) pandemic. Journal of Education and Community Health, 7(2), 65-67. https://doi.org/10.29252/jech.7.2.65

Bomery, M., Karimi, R., & Khademi, R. (2022). Health Information Seeking Behavior of Graduate Students Linked to Corona Virus at Qom University [Research]. Human Information Interaction, 9(1), 47-59. http://hii.khu.ac.ir/article-1-3034-en.html . [In Persian]

Borji, M., Tarjoman, A., Otaghi, M., Salimi, E., & Naseri, A. (2017). Health Literacy Level and its Related Factors among the Elderlies in Ilam in 2015 [Research]. Iran Journal of Nursing, 30(108), 33-43. https://doi.org/10.29252/ijn.30.108.33 . [In Persian]

Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of health and social behavior, 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404

Eriksson-Backa, K. (2010). Elderly people, health information, and libraries: A small-scale study on seniors in a language minority. libri, 60(2). https://doi.org/10.1515/libr.2010.016

Eriksson-Backa, K., Ek, S., Niemelä, R., & Huotari, M.-L. (2012). Health information literacy in everyday life: a study of Finns aged 65–79 years. Health informatics journal, 18(2), 83-94. https://doi.org/10.1177/1460458212445797

Ghaffari, S., & Pourhabibi, M. (2019). Investigating the information behavior and seeking information of librarians of public libraries in Kerman province about health information. Journal of Knowledge Studies, 12(46). https://doi.org/10.1108/RSR-04-2016-0026. [In Persian]

Griffey, R. T., Kennedy, S. K., McGownan, L., Goodman, M., & Kaphingst, K. A. (2014). Is low health literacy associated with increased emergency department utilization and recidivism? Academic Emergency Medicine, 21(10), 1109-1115. https://doi.org/10.1111/acem.12476

Haruna, H., & Hu, X. (2018). International trends in designing electronic health information literacy for health sciences students: a systematic review of the literature. The Journal of Academic Librarianship, 44(2), 300-312. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2017.12.004

Hicks, A., McKinney, P., Inskip, C., Walton, G., & Lloyd, A. (2023). Leveraging information literacy: Mapping the conceptual influence and appropriation of information literacy in other disciplinary landscapes. Journal of Librarianship and Information Science, 55(3), 548-566. https://doi.org/10.1177/09610006221090677

Jafari, A., & Tavassoli, E. (2020). The relationship between health literacy and general health of staff of Isfahan University of Medical Sciences. Journal of Health Literacy, 5(1), 23-31. [In Persian]

Khosravi, A., & Ahmadzadeh, K. (2016). Investigating health literacy Level of patients referred to Bushehr hospitals and recognizing its effective factors. Iranian South Medical Journal, 18(6), 1245-1253. https://sid.ir/paper/34083/en. [In Persian]

Li, C., & Guo, Y. (2021). The effect of socio-economic status on health information literacy among urban older adults: evidence from Western China. International journal of environmental research and public health, 18(7), 3501. https://doi.org/10.3390/ijerph18073501

Mahdavi, Z., Ramezani, A., Ghanbari, S., & Khodakarim, L. (2017). Relationship between health literacy and female cancers preventive behaviors. Payesh (Health Monitor), 16(5), 613-625. https://sid.ir/paper/23897/en. [In Persian]

Mashahiri, Z., & Panahi, F. (2023). The level of health literacy among librarians of public libraries in Ilam province The 7th International Conference on Global Studies in Human Sciences. Management and Entrepreneurship, https://civilica.com/doc/2014191/certificate/print/.[In Persian]

Mohamadlo, A., Batooli, Z., & Ramezankhani, A. (2020). The analysis and review of the literatures in the field of health literacy [Review]. Journal of Modern Medical Information Sciences, 6(2), 58-72. https://doi.org/10.29252/JMIS.6.2.58. [In Persian]

Nasiri, M. S., Johari, Z., Khajavi Shojai, K., & Pirasteh, A. (2021). Assessing the level of health literacy and barriers to accessing health information in referrals to Shahid Mostafa Khomeini hospital. Daneshvar Medicine, 29(5), 26-40. https://sid.ir/paper/1015254/en. [In Persian]

Pinto, M., Fernández-Pascual, R., Caballero-Mariscal, D., & Sales, D. (2020). Information literacy trends in higher education (2006–2019): Visualizing the emerging field of mobile information literacy. Scientometrics, 124, 1479-1510. https://doi.org/10.1007/s11192-020-03523-4

Poorpir Z, kiyani M, Rostaminegad M A, Hosseini Zargaz S E.(2023). Health information seeking behavior of Birjand University students in social media during the pandemic Covid-19. Human Information Interaction, 10 (2). https://hii.khu.ac.ir/article-1-3114-fa.html (In Persian)

Ratzan, S. C., & Parker, R. M. (2006). Health literacy—identification and response. In: Taylor & Francis. https://doi.org/10.1080/10810730601031090

Shokouhi, L., Khalatbari, J., & Rezabakhsh, H. (2010). Perceived Stress among University Students with Various Attribution Styles. Journal of Modern Thoughts in Education, 5(4). https://sid.ir/paper/356859/en. [In Persian]

Siamian, Z ; Nasibi-Sis,H. (2024). Health Information-Seeking Behavior of the Faculty of Nursing and Pre-Hospital Emergencies Students in Abhar, Iran. Journal of Medical Library and Information Science. 5, 1-10. https://journals.sbmu.ac.ir/jmlis/article/view/43658 (In Persian)

Tavousi, M., Mehrizi, A., Solimanian, A., Sarbandi, F., Ardestani, M., Hashemi, A., & Montazeri, A. (2016). Health literacy in Iran: findings from a national study. Payesh (Health Monitor), 15(1), 95-102. http://payeshjournal.ir/article-1-199-en.html. [In Persian]

Tehrani Banihashemi, S.-A., Haghdoost, A. A., & Amirkhani , M. A. (2007). Health Literacy and the Influencing Factors: A Study in Five Provinces of Iran Strides IN Development of Medical Education, https://sid.ir/paper/116895/en. [In Persian]

Yang, M. (2019). Health information literacy of the older adults and their intention to share health rumors: an analysis from the perspective of socioemotional selectivity theory. Human Aspects of IT for the Aged Population. Social Media, Games and Assistive Environments: 5th International Conference, ITAP 2019, Held as Part of the 21st HCI International Conference, HCII 2019, Orlando, FL, USA, July 26-31, 2019, Proceedings, Part II 21, https://doi.org/10.1007/978-3-030-22015-0_8

Zare, A. (2022). Health information seeking for a disease epidemic: A case study of Kermanshah citizens in the COVID 19. Journal of Studies in Library and Information Science, 14(Special Issue: COVID-19), 1-13. https://doi.org/10.22055/SLIS.2020.33088.1715. [In Persian]

Zare, A., Rahimi, S., & Soofi, K. (2017). The study of the information seeking behavior of health literacy among students of Razi University of Kermanshah. Journal of Health Literacy, 2(2), 63-71. https://doi.org/10.22038/JHL.2017.10855. [In Persian]